O‘zbekistonda so‘nggi yillarda inflyatsiya ikki xonali darajada qolmoqda: masalan, 2024 yilda u qariyb 9,8 %ni tashkil qilgan. Shu fonda, mamlakat uy-joy bozorida — ayniqsa poytaxtda — qiziqarli jarayonlar kuzatilmoqda: bir tomondan narxlar o‘smoqda, ikkinchi tomondan esa ayrim segmentlarda sekinlashuv va hatto mahalliy pasayishlar bor.

Oddiy fuqarolar, ijarachilar va investorlar uchun bu jarayonlarni tushunish juda muhim: Toshkentda uy-joy narxlarining ko‘tarilishi faqat bozordagi faollikni emas, balki real imkoniyatlar, xavflar va strategiyalarning o‘zgarishini anglatadi. Ushbu maqolada inflyatsiyaning uy-joy bozoriga qanday ta’sir qilayotgani va bu sharoitda nimalarga e’tibor qaratish kerakligi haqida gaplashamiz.

Inflyatsiya uy-joy narxlariga qanday ta’sir qiladi

Keling, inflyatsiya sharoitida ko‘chmas mulk narxi qanday shakllanishini aniq mexanizmlar orqali ko‘rib chiqamiz.

Qurilish materiallari va xarajatlarining oshishi

Inflyatsiya faqat iste’mol tovarlariga emas, balki qurilish materiallariga ham ta’sir qiladi: sement, armatura, metall, logistika — barchasi qimmatlashadi. Bu esa uy-joyning tannarxi, demakki, ijara va sotuv narxlariga ham ta’sir qiladi. O‘zbekistonda so‘nggi yillarda materiallar va ishchi kuchi qiymati avvalgidan tezroq oshayotgani kuzatilmoqda.

Kvartira sotib olish va ijaraning qimmatlashuvi

Shu sabab, uy sotib olish ancha qimmatga tushmoqda. Masalan, o‘tgan 10 yilda 1 m² uchun o‘rtacha narx 723 dollardan 1128 dollargacha oshgan. Toshkentda esa ayrim segmentlardagi faollik pasayganiga qaramay, narxlar baribir ko‘tarilmoqda. Ijara narxlari ham ko‘pincha shu jarayon ortidan o‘sadi, garchi o‘sish sur’atlari bir xil bo‘lmasa-da.

So‘nggi yillardagi misollar:

  • 2025 yilning birinchi yarmida uy-joy bozoridagi bitimlar soni o‘tgan yilga nisbatan 10,6 %ga ko‘paygan.
  • Poytaxtdagi ikkilamchi bozorda narxlar bir yil ichida 4,8 %ga pasaygan.
  • Mamlakat bo‘yicha o‘rtacha yillik o‘sish atigi 1,8 %ni tashkil qilgan.

Ana shunday “turli sur’atlarda” harakat qilayotgan bozor prognoz qilishni murakkablashtiradi.

Uy-joy bozoriga ta’sir qilayotgan omillar

Endi inflyatsiya sharoitida bozorni belgilab berayotgan asosiy omillarni ko‘rib chiqamiz.

Yirik shaharlarda talab va taklif

Toshkent kabi shaharlarda talab yuqori bo‘lib qolmoqda: migratsiya, faol qurilish, investitsiyalar. 2023–24 yillarda poytaxtda ko‘plab segmentlar bo‘yicha narxlar 20–25 %ga oshgan.

Taklif ham o‘smoqda, ammo talab sur’atiga har doim ham yetib bormaydi — bu esa narxlarga bosim yaratadi.

Infratuzilmaning rivojlanishi va yangi loyihalar

Agar bir hududda yangi turar-joy majmualari, savdo zonalari, transport qulayliklari paydo bo‘lsa — bu narxlarni oshiradi. Masalan, Toshkentda yangi rayonlardagi uy-joylar uchun 10–15 % o‘sish prognoz qilinmoqda.

Iqtisodiy siyosat va kredit dasturlari

O‘zbekistondagi inflyatsiya kredit stavkalariga, ipoteka imkoniyatlariga, xaridorlarning moliyaviy imkoniyatiga ta’sir qiladi. Investorlar esa narx yana ko‘tarilishidan oldinroq sotib olishga intilishi mumkin. Valyuta xavflari ham muhim: agar milliy valyuta qadrsizlansa, uy-joyning dollar ekvivalentidagi narxi oshadi.

Xaridorlar va investorlar uchun oqibatlar

Endi bu jarayonlar siz uchun — xaridor, ijarachi yoki investor sifatida — nimani anglatishini ko‘rib chiqamiz.

Inflyatsiya davrida uy sotib olishdagi xavf va imkoniyatlar

Xavflar: narxlar daromadlaringizdan tezroq ko‘tarilishi mumkin; agar talab past bo‘lgan hududda xarid qilsangiz, narxlarning o‘sishi o‘rtacha ko‘rsatkichdan past bo‘lishi mumkin.

Imkoniyatlar: qurilishning dastlabki bosqichida yoki tez rivojlanayotgan hududda xarid qilsangiz, narx o‘sishidan foyda ko‘rishingiz mumkin. Inflyatsiya ko‘chmas mulkni “himoya aktiviga” aylantiradi.

Inflyatsiya ko‘chmas mulkka investitsiya rentabelligiga qanday ta’sir qiladi

Inflyatsiya oshsa, ijara narxlari ham ortib, rentabellikni ko‘tarishi mumkin. Ammo ijara bozorida talab pasaysa yoki narxlar sekin o‘sayotgan bo‘lsa — daromad kamayadi. Ma’lumotlarga ko‘ra, Toshkentda so‘nggi yillarda uy sotib olish ijaraga nisbatan foydaliroq bo‘lgan, chunki sotuv narxlari ijara narxlaridan tezroq o‘sgan.

Kapitalni himoya qilish strategiyalari:

  • Narxlar keskin oshishidan oldin sotib olish.
  • Ko‘chmas mulkni uzoq muddat saqlash.
  • Infratuzilmasi rivojlanayotgan rayonlarni tanlash.
  • “Bir kunlik” modaga pul sarflamaslik — talab yuqori bo‘lgan obyektlarga e’tibor qaratish.

Tavsiyalar

O‘zbekistonda kvartira xarid qilish yoki investitsiya qilishni rejalashtirayotganlar uchun bir nechta amaliy maslahatlar.

Kvartira tanlashda nimaga e’tibor berish kerak

Bugun kvartira xaridida faqat narx va metrlar yetarli emas. Inflyatsiya qo‘shimcha xavflar yaratadi, shuning uchun tanlov kompleks baholanishi kerak: joylashuv, infratuzilma, likvidlik va narxning o‘sish potensiali birga ko‘riladi.

Asosiy omillar:

  • Joylashuv: transport, xizmatlar, yangi turar-joy hududlari.
  • Uy holati: yangi qurilish yoki tayyor uy, ta’mir sifati.
  • 1 m² uchun narxning bozor bilan solishtirilishi.
  • Maqsad va muddat: ijaraga berish uchun xarid qilinayotgan bo‘lsa, inflyatsiya ta’sirini hisoblash.

Uy-joy narxini bugungi sharoitda qanday baholash kerak

Baholashda faqat rasmiy narxlarga tayanish noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin. Oxirgi yillardagi dinamikani, inflyatsiya sur’atini, materiallar narxini, rayon bo‘yicha talabni ham hisobga olish kerak.

E’tibor beriladigan jihatlar:

  • O‘tgan yil va hozirgi narxlar solishtirilishi.
  • Valyuta ta’siri: narx dollarda bo‘lsa, kursdagi o‘zgarishlar muhim.
  • Hududdagi qurilish xarajatlarining o‘sishi.
  • Kommunal va xizmat xarajatlaridagi o‘sish.

Moliyaviy xavflarni kamaytirish

Xavfsiz investitsiya uchun faqat moliyaviy vositalar emas, balki bozorni to‘g‘ri baholash ham muhim.

Asosiy tavsiyalar:

  • Likvidligi yuqori bo‘lgan obyektlarni tanlang: yangi qurilishlar, faol sotilayotgan rayonlar.
  • Ijara daromadi kamaygan holatga zaxira mablag‘ qoldiring.
  • Inflyatsiya oshayotgan davrda haddan tashqari katta kredit yuklamasini olmang.
  • Agar qulay bo‘lsa, valyuta ekvivalenti bilan bog‘liq variantlarni ko‘rib chiqing.

Hozir nima qilish kerak?

Agar inflyatsiya fonida Toshkentda yoki O‘zbekistonda uy-joy xarid qilishni yoki investitsiya kiritishni rejalashtirayotgan bo‘lsangiz, qarorlarni oldindan o‘ylab qabul qilish kerak. Infra­tuzilmasi rivojlanayotgan rayonlarni tanlang, narxlar dinamikasini tahlil qiling, moliyaviy intizomga rioya qiling. Uy-joy xaridini 5-10 yillik investitsiya sifatida ko‘ring — shunda bozor tebranishlariga qaramay, foyda olish imkoniyatingiz ortadi.