Toshkentda kuz hali to‘liq boshlanmagan bo‘lsa-da, havo ifloslanishi darajasi odatdagi me’yorlarni oshib ketdi. Poytaxt yana eng iflos havoga ega megapolislar ro‘yxatida. Afsuski, smog endi mavsumiy muammo emas: ilgari asosiy yuk qish oylarida bo‘lsa, hozir esa kuz boshidanoq xavotirli raqamlar qayd etilmoqda.

Nima uchun Toshkent sovuqdan oldin havasini tortolmayapti?

Mutaxassislar bir nechta sababni ko‘rsatadi:

  • Avtotransport: Mashinalar oqimi yo‘llar quvvatidan tez o‘smoqda. Tirbandlik esa chiqindi gazlarni ko‘paytiradi.
  • Qurilish loyihalari: Chang va chiqindilarga nazorat qilinmaydigan ommaviy qurilishlar.
  • Sanoat chiqindilari: Zavodlar yetarli filtrlarsiz ishlashda davom etmoqda.
  • Iqlim omillari: Shamol va yog‘ingarchilikning yetishmasligi havoni “tozalash”ga imkon bermaydi.

Natijada, ommaviy isitish yoqilmasidan oldin ham shahar smog holatida qolmoqda.

Aholiga ta’siri

Shahar aholisiga bu faqat noxush hid yoki deraza ortidagi tuman emas. Iflos havo to‘g‘ridan-to‘g‘ri sog‘liqka ta’sir qiladi:

  • Nafas yo‘llari kasalliklari ko‘payadi;
  • Bolalar va qariyalar tez-tez yo‘tal va bosh og‘rig‘idan shikoyat qiladi;
  • Sog‘lom odamlarda ish qobiliyati va energiya pasayadi.

Har bir Toshkent aholisi bu vaziyatning “qamoqchisi”: hamma nafas olishi kerak va tanlov yo‘q.

Bozor va iqtisodiyotga ta’siri

Yomon ekologiya faqat sog‘liqka emas, iqtisodiyotga ham ta’sir qiladi:

  • Investorlar uchun shahar jozibadorligi kamayadi. Sifatli yashash muhiti pasaygan joyga biznes ehtiyotkorroq kiradi.
  • Tibbiy xarajatlar oshadi: ko‘proq kasalxona va surunkali kasalliklarni davolashga mablag‘ ketadi.
  • “Toza” hududlardagi ko‘chmas mulk qimmatlashadi. Odamlar yaxshiroq sharoit izlaydi, bu uy bozori narxlarini oshiradi.
  • Turizm zarar ko‘radi. Havo to‘g‘ridan-to‘g‘ri nafas olish mumkin bo‘lmagan shaharga sayyohlar qaytishni xohlashmaydi.

Nimalar qilsa bo‘ladi

Muammo katta ko‘rinadi, lekin har bir kishi shaxsiy xavfni kamaytirishi mumkin:

  • Havo sifatini kuzatish ilovalari orqali iflos kunlarda sayrni cheklash;
  • Filtrli niqoblardan foydalanish — u eng yuqori soatlarda samarali;
  • Uyda havoni tozalovchi qurilmalar o‘rnatish;
  • Shaxsiy avtomobil foydalanishni kamaytirish va jamoat transportiga o‘tish;
  • Shaharni yashil qilish loyihalarini qo‘llab-quvvatlash — daraxtlar chang va chiqindilar uchun eng oddiy filtrdir.

Sovuq hali kelmagan bo‘lsa-da, Toshkent havo ifloslanishi bo‘yicha rekordlar o‘rnatmoqda. Bu ogohlantiruvchi signal: poytaxt ekologiyasi yomonlashmoqda va “mavsumiy” muammolarni kutishning hojati yo‘q. Ishlar qanchalik tez boshlansa — zavodlar nazorati, jamoat transportini rivojlantirish, shaharni yashil qilish — shuncha aholi erkinroq nafas oladi. Shu paytgacha esa har birimiz shaxsiy zararimizni minimallashtirib, qaror qabul qiluvchi organlardan o‘zgarish talab qilishi mumkin.