Soʻnggi oylar ichida Oʻzbekiston aholisi kadastr bazalaridagi gʻalati xatolar haqida tobora koʻproq shikoyat qilmoqda. Ayrim fuqarolar to‘satdan oʻz nomlariga ular hech qachon egalik qilmagan ko‘chmas mulk — uy yoki yer uchastkasi rasmiylashtirilganini bilib qolishmoqda. Go‘yoki “uyli bo‘ldingiz”, lekin aslida bu katta muammolarga olib kelmoqda: soliq qarzlari, kredit rasmiylashtirishdagi to‘siqlar va uzoq davom etadigan yurishlar idoralarga.

Mutaxassislarning aytishicha, bunday xatolar kadastr tizimida keng tarqalgan va istalgan kishini qamrab olishi mumkin. Bu esa nafaqat davlat xizmatlaridan foydalanish qulayligiga, balki butun ko‘chmas mulk hisob tizimiga bo‘lgan ishonchga putur yetkazmoqda.

Nega bunday holatlar yuz bermoqda

Ekspertlar odamlar nomiga begona uy yoki yerlar “yozilib” qolishining bir necha asosiy sabablarini keltirmoqda:

  • Elektron reyestrlarga ma’lumot kiritishda texnik xatolar;
  • Familiya va ism-shariflarning oʻxshashligi sababli mulk boshqa odam nomiga yozilishi;
  • Raqamlashtirish jarayonidagi kamchiliklar — qog‘oz arxivlardan tizimga ma’lumot kiritishda aniqlik yo‘qligi;
  • Inson omili — xodimlarning ma’lumotlarni kiritish yoki yangilashdagi xatolari.

Natijada oddiy fuqarolar aziyat chekadi, xatoni tuzatish esa ko‘pincha oylar davom etadi.

Fuqarolarga bu qanday ta’sir qiladi

Kadastrdagi oddiy xato aslida jiddiy moliyaviy va huquqiy muammolarga sabab bo‘lishi mumkin:

  • Begona mulk uchun soliq qarzi hisoblanadi;
  • O‘z uyini yoki kvartirasini sotishda qiyinchiliklar yuzaga keladi;
  • Ipoteka yoki kredit olishda rad javobi olinadi;
  • Ma’lumotlarni to‘g‘rilash uchun sudga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi.

Bunday holatlar odamlarning ko‘chmas mulk bozori shaffofligiga va davlat tizimlarining ishonchliligiga boʻlgan ishonchini kamaytiradi.

Ko‘chmas mulk bozoriga ta’siri

Uy-joylarni ro‘yxatdan o‘tkazishdagi keng tarqalgan xatolar nafaqat alohida fuqarolarga, balki butun soha tizimiga zarar yetkazadi. Investorlar va xaridorlar kadastr ma’lumotlarining to‘g‘riligiga shubha qila boshlaydi, bu esa bozordagi bitimlarga ishonchni pasaytiradi.

Natijada:

  • Oldi-sotdi bitimlari sekinlashadi;
  • Sud ishlarining soni oshadi;
  • Yuridik xizmatlarga xarajatlar ko‘payadi.

Agar muammo tizimli tarzda hal etilmasa, u bozor rivojlanishini sekinlashtiradi va mamlakatga kirayotgan xorijiy investorlarni ham cho‘chitadi. Chunki ular uchun mulk huquqining kafolatlanganligi juda muhim.

Agar sizga begona mulk yozilgan boʻlsa, nima qilish kerak

Ekspertlar ma’lumotlarni tekshirishni orqaga surmaslikni va yiliga kamida bir marta kadastrdagi ma’lumotlarni ko‘rib chiqishni tavsiya etadi. Buni rasmiy onlayn xizmatlar orqali yoki hududiy kadastr idoralarida amalga oshirish mumkin.

Agar xato aniqlansa, quyidagi tartibda harakat qilish kerak:

  1. Kadastr xizmatiga ma’lumotni to‘g‘rilash haqida ariza bilan murojaat qiling.
  2. Shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar va o‘zingizga tegishli uy hujjatlarini taqdim eting.
  3. Muammo joyida hal bo‘lmasa — sudga murojaat qiling.

Muammoni qanchalik erta aniqlasangiz, oqibatlari shunchalik kam bo‘ladi.

Davlat darajasida tizimli yechim zarur

Bu vaziyat davlat organlariga ham jiddiy signal bo‘ldi: raqamlashtirish sifatini yaxshilash, ma’lumotlarni ko‘p bosqichli tekshirish tizimini joriy etish va xodimlarning javobgarligini oshirish zarur. Aks holda, fuqarolarning noroziligi kuchayadi, ko‘chmas mulk bozori esa ishonch tanqisligiga duch keladi.