Yaxshi parvarish qilingan hovli — bu shunchaki chiroyli gulzorlar yoki toza yo‘laklar emas. Bu omil bevosita yashovchilarning kayfiyatiga, uyning obro‘siga va hatto ko‘chmas mulkning bozor qiymatiga ta’sir qiladi. O‘zbekistonda hovli va uy atrofi parvarishi mavzusi tobora dolzarb bo‘lib bormoqda: odamlar faqat qulay kvartirada emas, balki oromli hovlida ham yashashni xohlashadi.

Keling, hovlini obodonlashtirish nimalarni o‘z ichiga olishini, landshaft, yoritish va xavfsizlikka e’tibor berish nega muhimligini hamda bularning barchasini amalda qanday yo‘lga qo‘yish mumkinligini ko‘rib chiqamiz.

Landshaft: go‘zallik bilan birga qulaylik ham

Ko‘kalamzorlashtirish — bu hovliga kirgan har bir odam birinchi bo‘lib e’tibor beradigan narsa. Bu faqat gulzor va butalardan iborat emas, balki makonni to‘g‘ri tashkil etish haqida hamdir.

  • Ko‘kalamzorlashtirish. Daraxtlar soyani ta’minlaydi, chang va issiqdan himoya qiladi. Gulzorlar va maysazorlar esa orom va osoyishtalik muhitini yaratadi.
  • Dam olish zonalari. Daraxt soyasidagi o‘rindiqlar, ayvonchalar yoki pergolalar hovlini uchrashuv va muloqot joyiga aylantiradi.
  • Bolalar va sport maydonchalari. Bu shunchaki “yoqimli qo‘shimcha” emas, balki yosh oilalar uchun zaruratdir.

Yaxshi o‘ylangan landshaft dizayni uyning tashrif qog‘oziga aylanadi. Tashkent va boshqa shaharlardagi yangi turar-joy majmualarida quruvchilar tobora ko‘proq dekorativlik va amaliylikni uyg‘unlashtiruvchi yechimlardan foydalanmoqda: masalan, doim yashil butalar ekish yoki daraxtlardan “yashil yo‘laklar” yaratish kabi.

Yoritish: kechqurun xavfsizlik va qulaylik

Eng chiroyli hovli ham kechqurun qorong‘ilikda o‘z jozibasini yo‘qotadi. To‘g‘ri tashkil etilgan yoritish bir nechta vazifani bajaradi:

  • Atrof yoritgichlari. Ular xavfsizlik hissini beradi va yo‘lni oson topishga yordam beradi.
  • Yo‘lak yoritgichlari. Past balandlikdagi chiroqlar yiqilish xavfini kamaytiradi.
  • Energiya tejamkor yechimlar. O‘zbekistonda LED-lampalar va harakat sensori bilan ishlaydigan tizimlar tobora ommalashib bormoqda — bu esa elektr xarajatlarini kamaytiradi.

Agar gap xususiy uy haqida ketayotgan bo‘lsa, hovli yoritishini puxta tashkil etish nafaqat qulaylik, balki mulkning bozor qiymatini ham oshiradi.

Xavfsizlik: yashovchilar uchun eng muhim omil

Chiroyli hovli foydasiz, agar u xavfsiz bo‘lmasa. Shu sababli hududni parvarish qilishda himoya yechimlariga alohida e’tibor qaratish lozim.

  • Kuzatuv kameralar. Pod’ezdlar va avtoturargohlardagi videokuzatuv jinoyatlar sonini kamaytiradi va yashovchilarning ishonchini oshiradi.
  • Kirishni nazorat qilish tizimlari. Domofonlar, shlagbaumlar yoki elektron kartalar yordamida kirish-chiqish nazoratini soddalashtirish mumkin.
  • Sirpanchiq bo‘lmagan qoplamalar. Ayniqsa qishda bu juda muhim — maxsus qoplamalar yiqilish va jarohat olishdan himoya qiladi.

Kechasi xavfsizlikni ta’minlashda “yorug‘lik + kamera” kombinatsiyasi eng samarali hisoblanadi. Bugungi kunda Tashkent va Samarqanddagi ko‘plab yangi turar-joy majmualari aynan shunday yechimlarni joriy etmoqda.

Tartib va parvarish: kim javobgar?

Eng go‘zal hovli ham muntazam parvarishsiz o‘z jozibasini yo‘qotadi. Agar bunga e’tibor berilmasa, o‘tlar o‘sib ketadi, plitkalar buziladi, chiroqlar ishdan chiqadi.

  • Ishlar jadvali. Ko‘kalamzorlashtirish, tozalash va kichik ta’mirlash ishlari muntazam ravishda bajarilishi kerak. Masalan, yozda maysani 2–3 haftada bir marta o‘rish, yoritish tizimini esa oyiga bir marta tekshirish lozim.
  • Mas’ul tashkilotlar. Hovlilarni parvarishlash uchun TShJ, boshqaruv kompaniyalari yoki pudratchilar javobgar. Xususiy uylarda esa bu mas’uliyat egasiga yuklatiladi.
  • Mablag‘larning shaffof taqsimoti boshqaruv kompaniyasiga bo‘lgan ishonchni oshiradi.

Shuni yodda tutish kerak: O‘zbekiston iqlimi o‘ziga xos — issiq yoz va kam yog‘ingarchilik doimiy sug‘orish hamda iqlimga mos o‘simliklarni tanlashni talab qiladi.

Parvarishlangan hovli uchun chek-list

Yaxshi tashkil etilgan hovli — bu nafaqat yashovchilar uchun qulaylik, balki uy-joy qiymatini oshiruvchi omildir. Parvarishlangan hovlilardagi kvartiralar tezroq va yuqoriroq narxda sotiladi, yashovchilar esa o‘zini ishonchli va xotirjam his qiladi.

  • Ko‘kalamzorlashtirish: daraxtlar, gulzorlar, dam olish joylari.
  • Yoritish: fonarlar, yo‘lak chiroqlari, energiya tejamkor lampalar.
  • Xavfsizlik: kameralar, qo‘riqlash, sirpanchiq bo‘lmagan qoplamalar.
  • Tashkilot: ishlar jadvali va mas’ul shaxslar.

Agar bu tizim birgalikda ishlasa, hovli shunchaki tashqi hudud emas — u uyning davomi bo‘ladi.