Kvartira xarid qilish — bu faqat yashash joyini tanlash emas, balki jiddiy investitsiya hamdir. Ayniqsa, Toshkentda bu mavzu dolzarb: yangi turar-joy majmualari qurilmoqda, transport yo‘laklari kengaymoqda, infratuzilmasi shakllanayotgan yangi hududlar paydo bo‘lyapti.

Ko‘p odamlar shunday vaziyatga duch keladiki, sotib olingan kvartira yillar o‘tib ham qimmatlashmaydi, aksincha, noqulay joylashuv, infratuzilmaning yo‘qligi yoki qurilish sifati pastligi sabab arzonlashib ketadi. Shu bois O‘zbekistonda kvartira narxini xariddan oldin baholash — oddiy tartib emas, balki sarmoyani himoya qilish va moliyaviy yo‘qotishlardan qochishning muhim usuli.

Bugungi kunda mamlakat ko‘chmas mulk bozoridagi vaziyat rang-barang. Toshkentda markaziy hududlar va prestijli yangi qurilishlarda narxlar oshmoqda, viloyatlarda esa o‘sish barqaror yoki sekinroq. Xaridor uchun qaysi joyda sarmoya o‘zini oqlashi, qaysi hududda xavf yuqori ekanini tushunish muhim.

Ko‘chmas mulk bozorini tahlil qilish

Muvaffaqiyatli xaridning birinchi bosqichi — bozorni o‘rganish. Joriy tendensiyalarni bilmasdan, bir necha yil ichida uy narxi qanday o‘zgarishini aniqlash qiyin.

Hozir O‘zbekistonda quyidagi yo‘nalishlar ajralib turadi:

  • Yirik shaharlarda, ayniqsa Toshkent va iqtisodiy faollik yuqori bo‘lgan hududlarda yangi qurilmalarga talab oshmoqda.
  • Maktab, shifoxona, do‘kon, bog‘ va boshqa infratuzilma yaqinidagi uylar ko‘proq qiziqish uyg‘otmoqda.
  • Yangi yo‘llar va metro liniyalari kabi transport tarmog‘ining kengayishi ayrim hududlarning jozibadorligini oshirmoqda.

Narxlarni solishtiradigan bo‘lsak, poytaxtda yangi qurilishlarda 1 m² 3 000-5 000 USD turishi mumkin, viloyatlarda esa 1 500-2 500 USD atrofida. Bozor tahlili qaysi hududda narx barqaror o‘sishi kutilishini, qaysi joyda ehtiyot bo‘lish kerakligini tushunishga yordam beradi.

Kvartiraning kelajakdagi narxiga ta’sir qiluvchi omillar

Qaysi obyekt investment uchun foydaliroq ekanini anglash uchun bir nechta asosiy omillarni ko‘rib chiqish lozim:

  • Hudud va infratuzilma. Bu eng muhim mezonlardan biri. Markaziy tumanlar ish markazlari va yirik savdo majmualariga yaqinligi bilan qadrlanadi. Ammo infratuzilmasi rivojlangan yangi mikrohududlarda ham barqaror o‘sish kuzatiladi. Maktab, poliklinika, dorixona, bozor, transport bekati va yashil hudud bo‘lishi muhim. Bunday joylardagi kvartira murakkab davrlarda ham qiymatini saqlab qoladi.
  • Qurilish sifati va materiallar. Zamonaviy texnologiyalar va sifatli materiallar uy-joyning mustahkamligi va likvidligiga ta’sir qiladi. Yaxshi issiqlik izolyatsiyasi, zamonaviy liftlar va ishonchli kommunikatsiyalar qiymatning kelajakdagi o‘sishini ta’minlaydi. Eski yoki arzon materiallardan qurilgan uylar esa, aksincha, narx o‘sishida sust bo‘ladi.
  • Ijtimoiy obyektlar va transport qulayligi. Shifoxona, maktab, bog‘lar va jamoat transporti bekatlariga yaqinlik uy-joyni yashash uchun ham, ijara uchun ham jozibador qiladi. Transport qulayligi obyektning likvidligini oshiradi — ayniqsa kvartiraga investment sifatida qaralganda bu juda muhim.
  • Hududning rivojlanish istiqbollari. Yangi yo‘llar, savdo markazlari, ofislar va ko‘kalamzor hududlar rejalashtirilgan tumanlarda ko‘chmas mulk narxi tezroq o‘sadi. Rivojlanish salohiyati past, infratuzilmasi eskirgan joylarda esa narx barqaror qolishi yoki pasayishi mumkin.

Kelajakdagi narxni baholash usullari

Kvartira narxining o‘sishini taxmin qilishning bir nechta amaliy usuli bor:

  • Statistik ma’lumotlar va prognozlar. O‘xshash kvartiralardagi narx dinamikasini, quruvchi kompaniyalar hisobotlari va davlat statistik ma’lumotlarini kuzatib boring. Bu yillik o‘sish sur’atlarini ko‘rishga yordam beradi.
  • Mutaxassislar bilan maslahatlashuv. Rieltorlar va ko‘chmas mulk bo‘yicha ekspertlar hudud, uy va aniq obyektni bozor sharoiti bilan birga tahlil qilib, real prognoz berishi mumkin.
  • O‘xshash obyektlarni taqqoslash. Metraj, reja, qavat va joylashuv bo‘yicha o‘xshash kvartiralarni solishtirish orqali kelajak potensialini aniqroq baholash mumkin.

Xavflar va ehtiyot choralar

Tahlil to‘g‘ri bo‘lsa ham quyidagi xatolardan qochish lozim:

  • Faqat arzon narxga qarab xarid qilish.
  • Qurilish sifati va uy holatini e’tiborsiz qoldirish.
  • Hududning rivojlanish salohiyatini hisobga olmaslik.
  • Qisqa muddatli foydaga haddan ziyod urg‘u berish.

Xavflarni kamaytirish uchun hujjatlarni tekshiring, hududning rivojlanish rejalarini o‘rganing va bir nechta variantni solishtiring. Ba’zan yaxshi joylashuv va sifat uchun biroz ko‘proq to‘lash bir necha yildan so‘ng o‘zini oqlaydi.