O‘zbekiston tijorat ko‘chmas mulkiga investitsiya: kafe, ofis yoki ombor — qaysi biri ma’qul?
O‘zbekistonning tijorat ko‘chmas mulkiga yo‘naltirilayotgan investitsiyalar so‘nggi yillarda tadbirkorlar va xususiy investorlar orasida tobora ommalashmoqda. iqtisodiyotning barqaror o‘sishi, infratuzilmaning kengayishi va ijara bozoriga bo‘lgan talabning ortishi ushbu yo‘nalishni yanada jozibador qilmoqda. Biroq sarmoya kiritishdan oldin qaysi segment — umumiy ovqatlanish joylari, ofis maydonlari yoki omborxona — xavf va xarajatlar nisbatida eng yuqori daromad berishini aniqlab olish zarur.
O‘zbekistonda tijorat ko‘chmas mulkining mashhur yo‘nalishlari
Mamlakatda tijorat ko‘chmas mulki bozorining bir nechta asosiy segmentlari mavjud:
- Kafe va restoranlar. Umumiy ovqatlanish sohasiga investitsiya kiritishdan oldin joylashuv va talabni puxta o‘rganish talab etiladi. Katta shaharlarda, ayniqsa Toshkentda, gavjum ko‘chalar, savdo markazlari va biznes klasterlar eng mashhur hudud sanaladi. O‘rtacha daromad yillik 10–15% atrofida bo‘ladi. Biroq xavf yuqori: mavsumiylik, raqobat va xodimlar xarajatlari.
- Ofis maydonlari. Bu — uzoq muddatli sarmoya uchun eng barqaror yo‘nalishlardan biri. Asosan IT-kompaniyalar, startaplar va xalqaro tashkilotlar orasida talab yuqori. To‘g‘ri joylashuv tanlanganda yillik daromad 8–12% ni tashkil etadi, ayniqsa A va B sinfdagi biznes markazlarida. Tanlovda infratuzilma, bino holati va ijarachining ishonchliligi katta ahamiyatga ega.
- Omborlar va logistika. Eng tez o‘sayotgan segmentlardan biri. Toshkentda ijaraga mo‘ljallangan omborlar e-commerce, savdo tarmoqlari va logistika kompaniyalari orasida talab yuqori. A sinf omborlar yillik 10–14% daromad bera oladi. Xavf darajasi kafe segmentiga qaraganda pastroq, chunki ijara odatda uzoq muddatli bo‘ladi. Asosiy omil — transport infratuzilmasiga yaqinlik va zamonaviy jihozlangan maydon.
Foyda va risklarga ta’sir qiluvchi omillar
Tijorat ko‘chmas mulkiga sarmoya kiritishda quyidagi omillar muhim rol o‘ynaydi:
- Joylashuv: mijozlar va xodimlar uchun qulaylik, transport tarmog‘i.
- Obyekt sinfi: yuqori sinfdagi ofis va omborlar barqaror ijarachilarni jalb qiladi.
- Hujjatlarning tozaligi: qurilish ruxsatlari, mulk huquqi va ijara shartnomasi.
- Infratuzilma: avtoturargoh, kommunal xizmatlar, internet, xavfsizlik.
- Ijarachilar sifati: barqaror kompaniyalar risklarni kamaytiradi.
Daromad va risklar taqqoslanishi
| Segment | O‘rtacha daromad | Asosiy xavflar | Oqimni qoplash muddati |
| Kafe / umumiy ovqatlanish | 10-15% | mavsumiylik, xodimlar almashinuvi, raqobat | 5-7 yil |
| Ofis maydonlari | 8-12% | iqtisodiy pasayishda bo‘sh turish, nohalol ijarachilar | 6-8 yil |
| Ombor / logistika | 10-14% | bozor talabining o‘zgarishi, infratuzilma cheklovlari | 5-6 yil |
Taqqoslash shuni ko‘rsatadiki, uzoq muddatli va nisbatan xavfsiz sarmoya uchun eng maqbul yo‘nalish — omborlar va ofis maydonlari. Kafelar esa yuqori daromad berishi mumkin, ammo xavfi ham katta.
Investorlar uchun amaliy tavsiyalar
- Bozorni o‘rganing va talabi yuqori hududlarni tanlang.
- Ijara sharoitlarini solishtiring, hujjatlarni sinchiklab tekshiring.
- Kommunal to‘lovlar, soliq, ta’mir va xizmat ko‘rsatish xarajatlarini hisobga olgan holda o‘zini oqlash muddatini aniqlang.
- Infratuzilmaga e’tibor bering — bu daromadga bevosita ta’sir qiladi.
- Sarmoyani diversifikatsiya qiling — ofis, ombor va kafe kombinatsiyasi risklarni kamaytiradi.
O‘zbekistonda tijorat ko‘chmas mulkiga qaysi yo‘nalishda sarmoya kiritish ma’qul?
Bu investorning riskka tayyorligi va strategiyasiga bog‘liq. Toshkentda ijaraga mo‘ljallangan omborlar — uzoq muddatli, barqaror va xavfi past variant. Ofis maydonlari esa biznes markazlarida ayniqsa serdaromad. Kafega sarmoya kiritish esa faol boshqaruvni talab qiladi va operatsion tavakkalchilik yuqori.
Tez-tez so'raladigan savollar
Qaysi segment eng yuqori daromad beradi?
Kafe yuqori daromad keltirishi mumkin, ammo eng barqaror yo‘nalish — ofislar va omborlar.
Savdo maydonini ijaraga berish uchun sotib olish ma’qulmi?
Ha, joylashuv to‘g‘ri tanlanganda yillik daromad 8-12% ni tashkil etadi.
Ofis yoki ombor uchun ijarachini qanday tanlash kerak?
Barqaror, uzoq muddatli shartnomaga ega va obro‘li kompaniyalar eng maqbul tanlov.
Obyekt atrofidagi infratuzilma qay darajada muhim?
Juda muhim: transport qulayligi, avtoturargoh va kommunikatsiyalar daromadga bevosita ta’sir qiladi.
Tijorat ko‘chmas mulkidagi eng keng tarqalgan xavflar qaysilar?
Obyektning bo‘sh turishi, ijarachining o‘z vaqtida to‘lamasligi va hujjatlar bilan bog‘liq muammolar.
Muallif
Men – jurnalist va tahlilchiman, MDU jurnalistika fakultetini tamomlaganman. Bugun Realting.uz tahririyatiga rahbarlik qilaman, bu yerda O‘zbekiston ko‘chmas mulk bozori haqida ekspertik kontent yozaman va rivojlantiraman. Men uchun jurnalistika nafaqat kasb, balki hayotni, iqtisodiyotni va doimiy o‘zgarib borayotgan shaharlarni tadqiq qilishning bir usuli. Realting.uz’gacha mustaqil jurnalist bo‘lib ishlaganman: xalqaro va sohaviy nashrlar uchun maqolalar yozdim, Markaziy Osiyo va global tendensiyalarni o‘rgandim. Kino sohasida ham o‘zimni sinab ko‘rdim, diktorlikni o‘rgandim va televideniye kurslarini tamomladim. Bu tajribalar menga mediani chuqurroq anglashga yordam berdi, ammo chinakam kasbimni aynan tahlil va jurnalistikada topdim. Ishdan tashqarida meni ijod va sport ilhomlantiradi. Fotografiya bilan shug‘ullanaman va akvarel bo‘yoqlarda rasm chizaman, shuningdek, shaxmat bo‘yicha sport ustaligiga nomzodman. Bolaligimda xoreografiya bilan shug‘ullanganman, bu esa menga intizom va harakatga muhabbatni singdirdi. Bir necha yil Angliyada yashaganman va aynan u yerda futbol muhitini kashf etdim: o‘shandan beri “Arsenal” jamoasining muxlisiman va unga sodiq qolmoqdaman. Men ishonamanki, haqiqiy professional har tomonlama yetuk inson bo‘lishi kerak. Menga arxitektura va urbanistika, san’at va shaxmat strategiyalari, futbol derbilari va madaniy tadqiqotlar yaqin. Bu qiziqishlar meni chinakam va hayotiy qiladi, demak – o‘quvchida aks-sado topadigan matnlar yaratishga yordam beradi.
