O‘tmishda chet ellik fuqaro uchun O‘zbekistonda kvartira sotib olish ancha murakkab jarayon edi — ruxsatlar, byurokratiya va cheklovlar talab qilinar edi. Bugun tartiblar yengillashgan, biroq e’tibor berilishi shart bo‘lgan qoidalar hamon mavjud. Ushbu maqolada chet ellik uchun kvartira xarid qilish jarayoni, zarur hujjatlar, minimal qiymat talablari va xavflarni bosqichma-bosqich ko‘rib chiqamiz.

Huquqiy asos: chet ellikka nimalarga ruxsat beriladi?

Kvartira sotib olishdan oldin qonun nimaga ruxsat berishini aniq bilish muhim. Bu xatolardan, keraksiz vaqt va xarajatlardan saqlaydi.

Chet elliklar O‘zbekistonda yer uchastkasiga bevosita egalik qila olmaydi — faqat uzoq muddatli ijara shaklida foydalanishi mumkin. Ammo kvartira va xonadon sotib olish erkin. Ko‘plab davlatlarda bo‘lgani kabi, O‘zbekistonda ham ko‘plab chet elliklar VNZ (vid na jitelstvo) olmasdan turib ko‘chmas mulk xarid qilishi mumkin, ayniqsa yangi qurilishlarda. Agar maqsad — ko‘chmas mulk orqali VNZ olish bo‘lsa, minimal qiymat chegaralari mavjud. Masalan, Toshkentda bu ko‘rsatkich taxminan $300 000 atrofida.

Kvartira xaridi bo‘yicha bosqichma-bosqich yo‘riqnoma

Quyida xarid jarayonidagi asosiy bosqichlar va ularning ahamiyati keltirilgan.

1-qadam. Ko‘chmas mulk tanlash

Birinchi navbatda qaysi turdagi uy kerakligini aniqlang — yangi qurilishmi yoki ikkilamchi bozordagi uy. Chet ellik xaridiga ruxsat bor-yo‘qligini va narxning VNZ uchun belgilangan minimal chegaralarga mosligini tekshiring.

2-qadam. Sotuvchi va obyekt hujjatlarini tekshirish

Obyektning huquqiy tozaligiga ishonch hosil qilish zarur. Quyidagilarni tekshiring:

  • sotuvchining mulk huquqi;
  • oldingi bitimlar tarixi va qarzlarning yo‘qligi;
  • texnik pasport va kadastr ma’lumotlari;
  • yangi qurilishlarda — qurilish ruxsati va foydalanishga topshirilganligi haqida hujjat.

3-qadam. Oldi shartnoma va zadatak

Asosiy bitimga qadar oldi shartnomasi tuzilib, zadatak (depozit) to‘lanadi. Bu kelishuv shartlari, muddatlar va majburiyatlarni mustahkamlaydi.

4-qadam. Notarial tasdiqlash

Oldi-sotdi shartnomasi notarius tomonidan tasdiqlanadi. Notarius shaxsni, hujjatlarni va imzolarni tekshiradi. Bu bitimning huquqiy kuchga ega bo‘lishidagi eng muhim bosqich.

5-qadam. Qabul-topshirish dalolatnomasi

Kvartira texnik holati, nuqsonlar va jihozlar holatini qayd etuvchi akt tuziladi. Bu kelajakdagi bahs va da’volardan himoya qiladi.

6-qadam. Mulk huquqini davlat ro‘yxatiga olish

Shartnoma imzolangach, hujjatlar Ko‘chmas mulk reestriga topshiriladi. Ro‘yxatdan o‘tganidan keyin xaridor rasmiy mulkdor hisoblanadi.

7-qadam. To‘lov va bank orqali o‘tkazmalar

To‘lovni rasmiy banklar orqali milliy yoki xorijiy valyutada amalga oshirish maqsadga muvofiq. Valyuta nazorati va komissiyalarni hisobga oling.

8-qadam. Ko‘chmas mulk orqali VNZ olish

Kvartira qiymati belgilangan hududiy minimal chegaraga mos bo‘lsa, VNZ olish uchun ariza berish mumkin. Toshkent bo‘yicha bu ko‘rsatkich — taxminan $300 000.

Maxsus holatlar va o‘ziga xosliklar

Kvartira xaridida quyidagi jihatlarni ham hisobga olish kerak:

  • Qurilishi davom etayotgan obyektlarda topshirish muddatlari va qurilish sifati muhim.
  • “108 davlat ro‘yxati”ga kirgan mamlakat fuqarolari VNZsiz ham uy sotib olishi mumkin.
  • Hududlarda VNZ uchun talab qilinadigan minimal qiymat Toshkentga nisbatan past.

Xavflar va keng tarqalgan xatolar

Quyidagi xatolar xarid jarayonini murakkablashtirishi mumkin:

  • Minimal qiymatdan past obyektlar bo‘yicha bitim tasdiqlanmasligi.
  • Notarial tasdiq yoki davlat ro‘yxatisiz shartnoma yuridik kuchga ega emas.
  • Qarzdorliklar, obremeneniyaga ega obyektlar yoki qurilishi tugamagan uylar.
  • Bank orqali noto‘g‘ri o‘tkazma, valyuta nazorati bilan bog‘liq xatolar.
  • Qabul-topshirish aktining noto‘g‘ri rasmiylashtirilishi.

Amaliy tavsiyalar

Xavflarni minimallashtirish uchun:

  • Ishonchli yuristlar va notariuslar bilan ishlang.
  • Foydalanishga topshirilgan yoki xavfi minimal obyektlarni tanlang.
  • Bank orqali to‘lov — bitimning qonuniyligini tasdiqlaydi.
  • Qonunchilikdagi o‘zgarishlarni muntazam kuzatib boring.
  • VNZ uchun belgilangan minimal qiymatga mos obyektlarni tanlang.

Xulosa: chet ellik uchun xavfsiz xarid

Agar barcha bosqichlarga amal qilinsa, chet ellik fuqaro uchun O‘zbekistonda kvartira sotib olish jarayoni mutlaqo real. Hujjatlarni to‘g‘ri rasmiylashtirish, qonuniy talablarni bilish va ketma-ketlikka rioya qilish investitsiyani himoya qiladi va VNZ olish imkonini beradi.